ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ Η ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΓΟΝΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D

Καθοριστικός είναι ο ρόλος της επάρκειας βιταμίνης D πριν από τη διεξαγωγή μιας ολικής αρθροπλαστικής γόνατος. Μελέτες έχουν καταδείξει ότι οι άνθρωποι που έχουν προεγχειρητικά ανεπάρκεια ή, ακόμη χειρότερα, έλλειψή της αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών μετά από την επέμβαση.

Είναι ήδη γνωστό ότι η βιταμίνη D είναι καταλυτικός παράγοντας για την υγεία των οστών, όπως και της ομοιόστασης του ασβεστίου και του φωσφόρου. Φαίνεται ότι έχει επίσης θετική επίδραση στην υγεία των μυών. Οι ηλικιωμένοι είναι η πιο επιρρεπής πληθυσμιακή ομάδα, η οποία έχει πολλούς λόγους να παρουσιάσει ανεπάρκεια βιταμίνης D. Μεταξύ άλλων παραγόντων που μπορεί να οδηγήσουν σε αυτή είναι η συχνότητα της ιδρυματοποίησής τους και η μειωμένη ικανότητα του δέρματός τους να συνθέτει τη βιταμίνη D. Τα τρέχοντα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι η έλλειψη επάρκειας της συγκεκριμένης βιταμίνης συμβάλλει στον μυοσκελετικό πόνο, τη σαρκοπενία, τη μυοπάθεια και τις πτώσεις. Η σαρκοπενία ή η χαμηλή μυϊκή μάζα εμφανίζεται με τη γήρανση και σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Ωστόσο, αυτή είναι η κατηγορία των ανθρώπων που χρειάζεται συχνότερα αντικατάσταση γόνατος, εξαιτίας της φθοράς που υφίστανται η άρθρωση με το πέρασμα του χρόνου ή της ύπαρξης κάποιου νοσήματος, όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Βέβαια, τα άτομα της τρίτης ηλικίας δεν είναι η μοναδική ομάδα που υποβάλλεται σε αρθροπλαστική, καθώς η ανάγκη μπορεί να παρουσιαστεί και σε νεώτερους μετά από έναν τραυματισμό στο γόνατο (μετατραυματική αρθρίτιδα). Η μικρότερη ηλικία τους, όμως, δεν συνεπάγεται επάρκεια της βιταμίνης.

Το ποσοστό των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα είναι παγκοσμίως υψηλό, σύμφωνα με στατιστικές μελέτες. Για παράδειγμα, το 8% των Αμερικανών έχει ανεπάρκεια βιταμίνης D (<30 nmol ⁄ L) και άλλο ένα 25% κινδυνεύει να φτάσει σ’ αυτά τα επίπεδα (<49 nmol / L). Στη χώρα μας, με την άπλετη ηλιοφάνεια, ο επιπολασμός της ανεπάρκειας είναι ακόμα υψηλότερος. Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2018 από την Ελληνική Διατροφολογική Εταιρεία, η μέση τιμή βιταμίνης D για τους Έλληνες είναι 23,06 ng/ml! Η ανεπάρκεια βιταμίνης D βρέθηκε να αντιστοιχεί στο 72,03% του πληθυσμού, ενώ το 17,55% παρουσιάζει σημαντική έλλειψη [25(ΟΗ)D<12 ng/ml].

Η βιταμίνη D και η επίδρασή της σε διάφορες σωματικές δομές ή νόσους έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνών. Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα έχει εγκύψει και στην αναζήτηση παραγόντων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την έκβαση των αρθροπλαστικών επεμβάσεων, καθώς η δημοτικότητά τους αυξάνεται, εξαιτίας των πολλαπλών πλεονεκτημάτων που προσφέρουν.

Εκτιμάται ότι η υποβιταμίνωση D επηρεάζει το 39% των ασθενών που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική οποιασδήποτε άρθρωσης. Σε αυτούς, η ανεπάρκειά της έχει συνδεθεί με χειρότερους προεγχειρητικούς και μετεγχειρητικούς πόνους, λειτουργικά προβλήματα και αναφερόμενα από τον ασθενή συμπτώματα, καθώς και με αυξημένο κίνδυνο περιπροθετικής λοίμωξης.

Συγκεκριμένα για την αρθροπλαστική γόνατος έχει διεξαχθεί, μεταξύ πολλών άλλων, μια μελέτη το 2018, στην οποία συμμετείχαν ασθενείς που εμφάνιζαν έλλειψη 25D ορού (25D <20 ng / mL) ή επάρκεια (25D ≥20 ng / mL) 90 ημέρες πριν από την αρχική επέμβαση. Αφού οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους την ηλικία, το φύλο και έναν δείκτη ο οποίος προβλέπει τη θνησιμότητα στη 10ετία σε ασθενείς με προβλήματα υγείας (Comorbidity Charlson Index), φάνηκε ότι οι περισσότεροι ασθενείς που αντιμετώπισαν μετεγχειρητική δυσκαμψία που απαιτούσε χειρισμό υπό αναισθησία και λοίμωξη στη χειρουργημένη περιοχή είχαν ανεπάρκεια της βιταμίνης D. Είχαν επίσης υψηλότερα μετεγχειρητικά ποσοστά εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης, εμφράγματος του μυοκαρδίου και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Όσον αφορά στην αναθεώρηση της ολικής αρθροπλαστικής, τα χαμηλά επίπεδα της εν λόγω βιταμίνης επίσης συνδέονται με σημαντικά ποσοστά ιατρικών και χειρουργικών επιπλοκών. Η υποβιταμίνωση D έχει πρόσφατα συσχετιστεί με αναφερόμενα από τον ασθενή χειρότερα αποτελέσματα και λειτουργικές εκβάσεις. Άλλες μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D συσχετίζονται με φτωχότερες μετεγχειρητικές και στις ολικές αρθροπλαστικές ισχίου.

Συμπερασματικά, τα μέχρι σήμερα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η μη διαγνωσμένη ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συχνή σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης γόνατος και μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στα μετεγχειρητικά αποτελέσματα. Γι’ αυτό τα επίπεδά της θα πρέπει να ελέγχονται προεγχειρητικά, να λαμβάνονται υπόψη όταν δεν υπάρχει περιθώριο αναβολής της επέμβασης ή να διορθώνονται όταν η ολική αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να προγραμματιστεί για μεταγενέστερο χρόνο.

Δρ. Αθανάσιος Τσουτσάνης